ملاتونین هورمونی طبیعی در بدن است که با تاریک شدن هوا و کم شدن نور آفتاب از غده پینه آل (صنوبری) در مرکز مغز ترشح می‌شود. این هورمون تنظیم کننده ریتم شبانه روزی بدن است و در واقع ساعت بدن به شمار می‌آید؛ بدین معنی که میزان آن در ظهر به حداقل می‌رسد و هر چه رو به شب می‌رویم میزان ترشح این هورمون بیشتر می‌شود و به بدن هشدار زمان خوابیدن را می‌دهد. بدین ترتیب چرخه خواب را تنظیم کرده و به آن نظم می‌بخشد. عوامل محیطی همچون فصل، جنسیت، نور، سن و برخی بیماری‌ها نیز ترشح ملاتونین را تحت تاثیر قرار می‌دهند. با افزایش سن، این میزان کاهش چشمگیری می‌یابد و به همین دلیل، افراد مسن و سالمند بیش از جوانان با اختلالات خواب درگیر هستند ونیاز به مصرف قرص ملاتونین دارند، کاهش هورمون در آقایان بیش از خانم‌ها رخ می‌دهد و ترشح آن در روزهای کوتاه زمستان زودتر یا دیرتر از حالت طبیعی اتفاق می‌افتد و موجب بروز بیماری خلقی فصلی یا افسردگی زمستانی می‌گردد. برهم خوردن چرخه خواب به هر دلیلی، معضل بزرگی محسوب می‌شود.
هورمون خواب در بیشتر موجودات زنده وجود دارد و و از دو طریق القای خواب می‌کند: با کاهش دمای بدن و سرکوب کردن بخش‌هایی از بدن که بیدار هستند شرایط را برای خواب آماده می‌کند همچنین سرعت کلی ساعت بدن را در طور شبانه روز تنظیم می‌نماید. علاوه بر تنظیم چرخه خواب و بیداری، عاملی محافظتی در برابر بیماری‌های مزمن، گوارشی، اختلالات متابولیکی و رفتاری است. برخی از مواد غذایی همچون مغزیجات، تخم مرغ، ماهی، انگور، فلفل، قارچ، توت فرنگی و گوجه فرنگی منابع گیاهی از مکمل ملاتونین هستند که به کمک افرادی می‌آیند که کیفیت و میزان خواب آن‌ها دچار اختلال شده است. در افرادی که پرواز‌های طولانی داشته‌اند، سن بالایی دارند و به هر دلیلی ریتم شبانه روزی آن‌ها برهم خورده است، مصرف قرص ملاتونین کمک کننده خواهد بود.
با این که قرص ملاتونین همانند داروهای خواب‌آور عمل نمی‌کند و عوارض آن‌ها را به همراه ندارد، مصرف آن بدون عارضه هم نیست. یکی از عوارض شایع آن احساس خواب آلودگی در طول روز است؛ توصیه می‌شود افراد تا چند ساعت بعد از مصرف از انجام رانندگی و هر فعالیتی که به هوشیاری نیاز دارد، خودداری کنند. هورمون خواب ممکن است با داروهای رقیق کننده خون، ضد بارداری‌ها و داروهای دیابت تداخل داشته باشد.
برند‌های گوناگونی شروع به تولید داروی ملاتونین کرده‌اند. این قرص‌ها در ماده اولیه و منبع آن با یکدیگر متفاوت هستند؛ برخی ممکن است از منابع گیاهی و برخی از منابع حیوانی تولید شده باشند. بدن افراد مختلف نیز پاسخ متفاوتی به انواع داروهای ملاتونین می‌دهد. برخی از قرص های ملاتونین که مورد توجه بیشتر قرار گرفته‌اند، شامل موارد زیر هستند:
-
کپسول خوراکی دورمیرین فورت فارما اس
-
ملاتونین 3 میلیگرم رازک
-
قرص زیر زبانی واناتونین نورم لایف
-
ملاتونین ۳ میلیگرم ملاتونین نیچرمید
-
ملاتونین 3 میلیگرم نیچیرز بونتی
-
قرص گیاهی ویتافایو
-
داروی ملاتونین 3 میلیگرم سیمرغ دارو عطار
بسیاری از کودکان ممکن است در اثر انرژی زیاد یا ابتلا به برخی اختلالات همچون اوتیسم، بیش فعالی یا آسم نتوانند خواب کافی داشته باشند و به موقع به خواب بروند. در مواردی که تنظیم برنامه منظم خواب کمکی به این کودکان نمی‌کند، مصرف قرص ملاتونین با مشورت پزشک و با کمترین دوز ممکن آغاز می‌گردد. مطالعات زیادی در زمینه استفاده از قرص ملاتونین برای اختلال خواب کودکان انجام شده است؛ براساس مطالعه انجام شده بر روی کودکان مبتلا به اوتیسم و سایر اختلالات عصبی، مصرف این دارو به آن‌ها کمک می‌کند که سریع‌تر (30-60 دقیقه زودتر) به خواب بروند و برای مدت طولانی‌تری در خواب باشند. مصرف داروی ملاتونین برای کودکان و نوجوانان سالمی که برای مدتی دچار مشکلات خواب شده‌اند نیز موثر است.
با این که این هورمون عوارض اندکی برای کودکان به دنبال دارد، مصرف آن در طولانی مدت کاملا بی خطر نیست. این دارو ماهیت هورمونی دارد و ممکن است با روند رشد و بلوغ کودک تداخل داشته باشد؛ بنابراین مصرف مکمل ملاتونین تنها با بررسی شرایط کودک توسط پزشک متخصص، توصیه می‌گردد و والدین نمی‌توانند خود‌سرانه از این دارو برای بهبود کیفیت خواب کودکان خود استفاده کنند.
ویژگی‌‌ها و نحوه استفاه از قرص خواب ملاتونین
همان طور که گفتیم، افزایش سن و عوامل دیگری ممکن است ترشح هورمون خواب را کاهش داده و موجب اختلال در خواب گردند. در این موارد، قرص ملاتونین با داشتن مقدار مناسبی از این هورمون کمک کننده است و مشکلات خواب را در بسیاری از افراد برطرف می‌سازد. این دارو به صورت قرص جویدنی و شربت فرموله می‌شود و علاوه بر تنظیم ریتم خواب و بیداری، به عنوان یک آنتی اکسیدان از بدن در برابر عوامل آسیب رسان محافظت می‌کند، از سیستم عصبی محافظت کرده و به درمان بیماری‌های آلزایمر، پارکینسون، افسردگی و میگرن کمک می‌نماید، با تقویت سیستم ایمنی از گسترش سرطان پیشگیری کرده و روند پیری را به تاخیر می‌اندازد. همچنین در رفع سردرد و کنترل وزوز گوش نیز موثر است.
قرص ملاتونین داروی مناسبی برای رفع اختلال خواب در افرادی که سفر بین قاره‌ای داشته و برای مدت طولانی پرواز کرده‌اند و بدن آن با ساعت محلی هماهنگ نشده است، آن‌هایی که دچار اضطراب قبل و بعد از جراحی شده‌اند و یا کودکانی که در به خواب رفتن یا داشتن خواب طولانی مشکل دارند، می‌باشد. این دارو یک تنظیم کننده ریتم شبانه روزی است و عمق، کیفیت و مدت زمان خواب را بهبود می‌بخشد اما مکانیسم اثر آن با داروهای آرامبخش همچون زاناکس و زولپیدم که بر روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارند، متفاوت است؛ داروی ملاتونین با کاهش دمای بدن حس خواب آلودگی را القا می‌کند به همین دلیل احتمال وابستگی به آن بسیار کم است. این ماده در اغلب مکمل‌های خواب و ضد استرس موجود است.
بهترین زمان مصرف قرص ملاتونین 30-60 دقیقه قبل از خواب است که طی این زمان سطح هورمون در خون افزایش می یابد. در این مدت، با کم کردن نور محیطی می‌توانید اثرگذاری دارو را بیشتر کنید.
نمایش بیشتر
بستن
